Zeliha Berksoy

Zeliha Berksoy Biyografisi

Zeliha Berksoy, 27 Mart 1946 tarihinde İstanbul’da Semiha Berksoy ve Ercüment Siyavuşoğlu‘nun kızı olarak doğmuştur.

Annesi opera sanatçısı Semiha Berksoy‘un izinden gitti. Dostlar tiyatrosu, Ankara Birlik tiyatrosu, Ortaoyuncular, İstanbul Şehir Halkı tiyatrosu gibi köklü tiyatrolarda yer aldı. Türkiye’nin üçüncü ödenekli tiyatrosu olan Bakırköy Belediye Tiyatrosunu kurdu. Beşiktaş Akatlar’da Melih Cevdet Anday sahnesini düzenledi ve kurdu.

Annesi Semiha Berksoy ; İlk Türk Opera Sanatçısı ünvanlı ve Atatürk Opera Ödülü sahibi olan kıymetli bir sanat kadınıydı. Anne Berksoy, sıradışı bir insandı. Berlin‘deki Yüksek Müzik Akademisi’ni bitirmişti. 1946 yılında, Zeliha Berksoy‘u dünyaya getirdiğinde ise 35 yaşındaydı. Böyle bir çevrede sanat ve tiyatroya uzaktan kalması mümkün değildi. Çocukluğu Devlet Tiyatrosu kulisleri, turneler, yurt dışı gezileri arasında geçti. Viyana‘da Devlet Operası’nda ‘Tanrıların Çöküşü“nü izlediğinde üç buçuk yaşındaydı. Devlet tiyatrosunun küçük rollerine çıktı. İdeali Devlet Sanatçısı olmaktı. Ankara Devlet Konservatuarı‘nın tiyatro bölümüne girdi.

1965 yılında tiyatro üstüne yurtdışı eğitimi almaya karar verdi. Eğitim için Berlin seçti, çünkü Alman Tiyatrosu ve Almanya‘daki reji sanatı dünyada çok manâlı bir boyut ve deneysel taşıydı. Berksoy o günleri;

” Berlin’e gittiğim süre kent ikiye bölünmüştü; Batı ve Doğu Berlin. Batı Berlin, Doğu Almanya’nın içinde küçük bir adaydı. Oysa gece treni veya uçakla gidilebiliyordu. Gündüz kara yolu ile dinmek yasaktı. Gerçekte tiyatro sanatçısı almak benim için bir şanstı. Böylece Doğu ve Batı’daki sanatı benzer anda izleyebiliyordum. Shiller Theatre o zaman Berlin Devlet tiyatrosu gibiydi.” diye anlattı. Zeliha Berksoy’un Shiller‘in reji asistanlığına başladı. Asistanlık görevini yaparken Berlin’deki tüm sanat hareketlerini de büyük bir ilgiyle izlemeye devam etti. Müzeleri ve özellikle modern sanat galerilerini, tiyatroları ve operaları sık sık ziyaret etti. “Berlin Asamble‘ye de gidip gelmeye başlamıştım. İlk önceleri oyunları izleyip çıkıyordum. Bir ekoldür orası. Her tiyatroda bulunmayan fazla ciddi ve geniş bir arşivi vardır. Brecht‘e ait en küçük notların bile saklandığı, değerlendirildiği, oyunlarının hnin ve Brecht’in yöntemleri ile hazırlanmış kitapların saklandığı bir kayıtlar. Orada Brecht zamanında yapılmış herşeyi bulabilir, keza oyunları izleyebilir ayrıca de bu arşivden faydalanabilirsiniz. Provaları izlemeye gelenler arasında benim gibi tanıdık olmayan halk müziği da vardı. Böylece ben Berlin Asambleye gidip, gelmeye başladım. O tarihlerde Brecht”in karısı hayattaydı. Kendisinden müsade aldım ve başlıca yönetmenlerin provalarını izlemeye başladım. Asamble, başlı başına bir okuldu benim için. Bir yıl devam ettim. Bu bir sene iş hayatımda çok şeyi değiştirdi. Türkiye‘ye döndüğümde diğer bir insan olmuştum artık.” diye Almanya macerasını dile getirdi. Shiller Theatre’dan oyunculuk üzerine teklifi aldı. Amacı öğrenebileceği herşeyi öğrenip, kariyerine Türkiye’de devam etmekti.

Amacını yapmak üzere, kendini bütün tiyatrocu olarak donatıp, Türkiye’ye döndü. Türkiye’ye döndüğünde özel ve Devlet tiyatroları ahenkli bir biçimde oyunlar sergiliyordu. Politik çatışmaların yoğun yaşandığı bir dönemdi. Ankara Sanat Tiyatrosu, Dostlar Tiyatrosu ve Millet Oyuncuları, Dormen tiyatrosu gibi dramatik oyunlar oynayan gruplar vardı. Devlet tiyatrosuna yabancılaştığı söyledi ve tiyatrodan ayrıldı.

1970 yılında Şişli Etfal Hastanesi‘ne nöröloji bölümü şefliği yapan, Yıldırım Aktuna ile evlendi. Bu evlilikten Oğul Aktuna (d.1971) adında bir çocukları oldu. 1974 yılında boşandı.

“Asiye Nasıl Kurtulur ?” yaşantısına yeni bir yön çizdi. Oyunun yazarı Vasıf Öngören, Asiye rolünün Zeliha Berksoy’a verilmesi için ısrar etti. Asiye’nin annesini Semiha Berksoy oynadı. Ankara Birlik Tiyatrosunun sahnelediği oyun büyük galibiyet kaze birlikte Berlin‘e dönmekten vazgeçti.

Iş hayatına, Dostlar tiyatrosunda devam etti. Şehir Tiyatroları‘nda konuk oyuncu oldu. ‘Kafkas Tebeşir Dairesi‘, Ferhan Şensoy‘la ‘Yedi Vefat Günahı‘, ‘Keşanlı Ali Destanı‘, tiyatro kariyerine önemli oyunlar olarak geçti. Bakırköy Belediye Tiyatrosunun, 1974-75 tiyatro sezonunda, tiyatro ve opera sahne öğretim üyeliği yaptı. 1980 yılında üniversiteye geçti. Türkiye’nin üçüncü ödenekli tiyatrosu olan, Bakırköy Belediye Tiyatrosu – Yunus Emre Kültür merkezi’nin yönetimde Zeliha Berksoy da vardı. “Jeni“, 1994-95 sezonunda “Matmazel Juli“yi sahneledi. Benzer sene Bertolt Brecht‘in 100. doğum günü kutlamaları dahilinde ünlü yazarın kolajlarından “Yosma“yı sahneye koymaya karar verdi.

Genco Erkal, ‘Yosma’ için baştan bir düzenleme yaptı. Oyunda ama “Jeni” Bertolt Brecht‘in ; ‘Üç Kuruşluk Opera‘, ‘Mahagoni Kenti‘ gibi oyunlarının “Jeni” ‘siydi. Genco Erkal‘la birlikte Dostlar Tiyatrosunda pekçok başarılı işin altına imza attı. Genco Erkal, Berksoy’u betimlemek için ” Zeliha Berksoy’u konservatuardaki öğrenciliğinden beri tanıyorum. Annesi Semiha Berksoy‘la birlikte oynuyorduk o zaman, Keşanlı Ali Destanı‘nda. Daha Sonra 1968 yılında Berlin‘de öğrenim görürken birlikte her gün Berliner Ensemble’a taşındık, Bertolt Brecht‘in oyunlarını her zaman izledik. sonra Dostlar Tiyatrosu’na geldi. İlk kere 1971 yılında, “Asiye Nasıl Kurtulur?“da oynadı. O gün bu gün hiç ayrılmadık. En fazla birlikte oynadığım kadın usta o galiba. Harikulade iyi anlaşırız. Oyunculuğuna, kişiliğine saygım ölümsüz. Günümüzde yozlaşmadan ayakta durabilen ender sanatçılardan biridir o. Nice başarılara birlikte imza attık. Umarım daha uzun yıllar birlikte çalışırız.” sözcüklerini kullandı”.

Birçok başarılı tiyatro oyunu idare eden, oynayan ve Üniversitede sayısız öğrenci yetiştiren Zeliha Berksoy bu başarılarının yanısıra 1989‘da tekrar tekrar iki film projesinde yeraldı. Yavuz Özkan‘ın yönettiği “Film Bitti” adlı sinema filminde Kadir İnanır‘la başrolü paylaştı. İkinci film çalışması ise İrfan Tözüm‘le oldu. Bu filmde ona Tarık Akan eşlik etti.

Almanların “Doğduğu oda” diye bir lafı var. Tamda onun için seçilmiş laf sanki…ödüllü bir sanatçının kızı olarak doğan Berksoy, M.S.G.Ü Devlet Konservatuvarı Tiyatro bölümünün başkanlığı yapıyor. Mesleğini sanat yerine ekonomistlik olarak seçmiş bir oğlu bulunuyor.

1996 yılında Semiha Berksoy’un yakın sanat dostu Mengü Ertel ve Onat Kutlar’ın önerileri ve öteki yakın sanat dostlarının yardımlarıyla Semiha Berksoy Opera Vakfı’ nın kurmuştur. Halen vakfın başkanlığını yürütmektedir.

Filmleri ve Dizileri :
Oyuncu :
2016 – Ve Perde! (Sinema Filmi)
2009 – Ve Merhaba Kainat: Nazım Hikmet (Sinema Filmi)
2008 – Sonbahar Sancısı (Babaanne) (Sinema Filmi)
1989 – İkili Oyunlar (Sinema Filmi)
1989 – Filim Bitti (Zeliha) (Sinema Filmi)